Dat de producten van Vlaar breed toepasbaar zijn blijkt maar weer uit een toepassing uit een onverwachte hoek. Voor student/aspirant registerloods Wessel Bruijn, heeft Vlaar meetapparatuur ter beschikking gesteld om een proefopstelling te verzorgen voor een beroepsgerelateerd onderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd voor het Nederlands loodswezen als onderdeel van de opleiding tot registerloods.
Mijn naam is Wessel Bruijn. Sinds 1 maart 2015 werkzaam als registerloods in het gebied Amsterdam IJmond. Voorafgaand aan dit vak heb ik diverse opleidingen gevolgd. Voor mijn huidige werk ben ik intern opgeleid door het Nederlands loodswezen. Het loodswezen heeft altijd zelf de opleiding tot registerloods verzorgd. Sinds kort is het ook een officiële onderwijsinstelling geworden, wat inhoudt dat de bestaande opleiding is aangepast en officieel is geaccrediteerd. De opleiding draagt daarom nu de titel ‘Master in Maritime Piloting’. Belangrijk onderdeel van deze nieuwe opleiding is het uitvoeren van een beroepsgerelateerd onderzoek.
Loodswezen en het beroep loods
Het Nederlands Loodswezen is een zelfstandige organisatie die door de overheid de verplichting opgelegd heeft gekregen alle loodsdiensten voor de Nederlandse en gedeeltelijk Vlaamse zeehavens te verzorgen. Binnen deze organisatie werken 450 loodsen als zelfstandige beroepsbeoefenaars aan een veilig en vlot verloop van het scheepvaartverkeer. Deze verplichtingen liggen allemaal vastgelegd in de zogenaamde Loodsenwet. De feitelijke taak van een loods is het assisteren van een kapitein en zijn bemanning bij het aanlopen en vertrek van een haven. Hierbij maakt de loods gebruik van zijn specifieke kennis over het betreffende gebied, de lokale wet- en regelgeving en uitgebreide ervaringen met betrekking tot het manoeuvreren met zeeschepen. Voor de regio Amsterdam IJmond geldt dat alle zeeschepen groter dan 75 meter en/of geladen met gevaarlijke stoffen verplicht zijn om gebruik te maken van de diensten van een loods. Het loodsplichtig gebied voor deze regio strekt zich uit van 3 zeemijl westelijk van de pieren van IJmuiden tot en met het gehele Amsterdams havengebied inclusief IJmuiden, Beverwijk en Zaandam.
Vlaar en een beroepsgerelateerd onderzoek
Het Noordzeekanaal is de toegang naar de haven van Amsterdam en dus een druk bevaren water door zowel binnenvaart als zeevaart. Voor deze schepen gelden beperkingen ten aanzien van de maximale toegestane vaarsnelheden. Deze beperkingen zijn vastgelegd in het Basijn 12-1992 en categoriseert schepen op basis van hun diepgang. Daaruit volgen 3 verschillende maximale toegestane snelheden voor 3 ranges aan diepgangen. De basisgedachte achter deze snelheidsbeperkingen is het voorkomen van schade aan de oevers en infrastructuur. Schepen kunnen door zowel het veroorzaken van golven als door zuiging aanzienlijke waterbewegingen teweeg brengen, met mogelijke schade tot gevolg. Echter vanuit het loodswezen is er op basis van jarenlange ervaring aangegeven dat het wenselijk is de regelgeving te herzien omdat het hanteren van de diepgang als enige parameter niet volstaat. Ook is aangegeven dat men van mening is dat er met name met kleine schepen in de regel harder gevaren kan worden voordat er zogenoemde “hinderlijke waterbewegingen” ontstaan. Het onderbouwen van deze stellingen vormt de basis van het opgezette onderzoek, waarbij het uitgangspunt is geweest dat de potentieel gevaarlijke vorm van waterbewegingen zuiging is. Deze waterbeweging is in tegenstelling tot golfbeweging minder duidelijk waar te nemen omdat dit effect op grote afstand van het schip kan optreden. Om een uitspraak te kunnen doen over de relatie tussen de hoeveelheid zuiging en de diepgang van een schip zijn er metingen verricht in Zijkanaal D bij Nauerna. Dit is een strategisch gekozen plek omdat het merendeel van de scheepvaart bestemd voor het Amsterdams havengebied dit punt passeert. Tevens zijn er in het verleden diverse schademeldingen geweest van met name woonbooteigenaren door te hard varende schepen op het Noordzeekanaal. Ook het feit dat dit zijkanaal een doodlopend stuk water is zorgt ervoor dat de effecten van zuiging in de vorm van tijdelijke verlaging van het waterpeil duidelijk zichtbaar zijn.
Meetapparatuur van Vlaar
Met behulp van 3, door Vlaar ter beschikking gestelde, meetmodules is het mogelijk gemaakt om in kaart te brengen wat precies de effecten van zuiging, in de vorm van tijdelijke verlaging van het waterpeil, als gevolg van de passerende scheepvaart is. Tijdens een periode van 2 maanden zijn tijdens de passage van een kleine 250 schepen de effecten van zuiging op deze wijze in kaart gebracht. Daarbij zijn de diepgangen, snelheden en andere scheepsgegevens afgezet tegen de veroorzaakte meetwaarden van deze schepen. Dit heeft geresulteerd in een zeer interessante database met tot nu toe onbekende informatie.
Resultaten en conclusie van het onderzoek
Uit de resultaten van de metingen is gebleken dat de ervaringen van de loodsen uit de praktijk bevestigd kunnen worden. De diepgang alleen is geen toereikende parameter om de snelheidsrestrictie op te baseren als men uitgaat van het criteria: het voorkomen van hinderlijke waterbewegingen als gevolg van zuiging. Uit de resultaten blijkt bijvoorbeeld dat een geladen “capesize schip” (zeer groot schip) met een waterverplaatsing van +/- 200.000 ton, die de toegestane vaarsnelheid vaart, een aanzienlijke hoeveelheid zuiging teweeg brengt in dit zijkanaal, terwijl bijvoorbeeld een “coaster” (klein zeeschip) de voorgeschreven snelheid ruimschoots kan overschrijden zonder noemenswaardige zuiging teweeg te brengen. Met name voor de kleinere schepen zou op basis van de meetresultaten de snelheidsbeperkingen aanzienlijk opgerekt kunnen worden. Het onderzoek is in de vorm van een presentatie en onderzoeksrapport aangeboden aan de betreffende bevoegde autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor deze wet en regelgeving. Tot op heden zijn de resultaten uit het onderzoek met regelmaat onderwerp van gesprek bij diverse betrokken partijen. (volledig rapport)
Dankwoord
Graag wil ik expliciet mijn dank uitspreken aan het bedrijf Vlaar. Vlaar heeft het mogelijk gemaakt om wezenlijke metingen te doen door hun specialistische apparatuur beschikbaar te stellen. Daarnaast is meerdere malen de mogelijkheid gegeven om de verkregen data op het kantoor in Medemblik uit te lezen en te verwerken. Zonder de medewerking van Vlaar had een dergelijk onderzoek beslist buiten mijn bereik gelegen. Het onderzoek is zeer goed ontvangen bij alle betrokken partijen.
